• 2015

„Historia jest nauczycielką życia” to sentencja, którą zostawił nam rzymski mówca, filozof i polityk Cyceron (106–43 p.n.e.). W rozpoczynającym ten numer wywiadzie z historykiem dr. Andrzejem Gliwą szczególnie widać, jak ta sentencja nie do końca zgodna jest z życiową prawdą. Tematem pasjonującej rozmowy są czasy połowy XVII wieku, kiedy to hetman Bohdan Chmielnicki podjął decyzję o związaniu się z Moskwą i Carstwem Rosyjskim. Mówiąc nieelegancko „wypiął” się na Rzeczpospolitą, a jak zwykle w takiej sytuacji, poszło o osobiste ambicje i władzę. Głównym zagadnieniem i problemem jest to, co udowadnia historyk Gliwa, że ta decyzja czkawką odbija się Ukraińcom od ponad… 360 lat, i nie można znaleźć wyjścia z tego błędnego koła. Dla mnie ważny moment tego wywiadu, to fragment w którym pozwala on sobie snuć wizję współczesnej Ukrainy bez tej brzemiennej w skutkach decyzji Chmielnickiego. A druga rzecz warta zwrócenia uwagi to perfidia Rosji, o jakżeż już długim stażu. Kiedy Rzeczpospolita była mocna siedzieli cicho, gdy wyczuli odpowiedni dla siebie moment – wbili nóż w plecy. Drugi materiał opowiada o tym, jak często „czerwony kur” pochłaniał drewnianą zabudowę całych miast, miasteczek i wsi czasów I Rzeczpospolitej oraz Księstwa Galicji, aż po I wojnę światową. Kto poza wąską grupą specjalistów wie o tym, że Radymno paliło się 14 razy – rekordzista w regionie, a następny w kolejce z wynikiem 13 pożóg był… Rzeszów. Zapraszam do lektury opowieści o biskupie Wacławie Sierakowskim, który dla ubogich urządzał w swoim pałacu wieczerze, fundował stypendia dla żaków, a jednocześnie ukrył insygnia królewskie i korespondował z papieżem o... upiorach. Wato też zerknąć na krótką historię pt. Kim dla Ukraińców jest ksiądz Werbycki? Polecam materiał o dzwonnicach oraz o wsi solanką stojącą 500 lat temu i odkrywającą jej zalety w autopromocji obecnie. Podobnego kalibru jest tekst szukający odpowiedzi na pytanie „Czy na Wilkowyi wyły wilki?”. Nie może zabraknąć także tekstów o sztuce: na tapecie mamy kolejne dzieło z Galerii Dąmbskich - „Igraszki morskich bóstw” Cornelisa van Poelenburcha, jak i materiał o obrazach Tomasza Dolabelli ukrytych w podkarpackich świątyniach i klasztorach.