- Szczegóły
- ProCarpathia
- Kategoria: Aktualności
Pośrodku wsi Rudołowice (gm. Roźwienica, powiat jarosławski) na wzniesieniu znajduje się klasycystyczny dwór Dębińskich, zbudowany w początkach XIX wieku, mieszczący obecnie szkołę podstawową.
Budowla stoi w miejscu dawnego dworu obronnego, wzmiankowanego w źródłach w 1629 r. W tym właśnie fortalicjum, jak podaje historyk Władysław Łoziński, nastąpił epilog porwania Eufrozyny Mniszchówny, siostry słynnej carycy Maryny. Nie młodą już pannę za jej przyzwoleniem porwał z dworu w Dębowcu szlachcic Hermolaus Jordan z Samoklęk i ukrył ją w Rudołowicach. Była to bardzo głośna sprawa w ziemi przemyskiej, ponieważ Mniszchowie wznieśli sprawę do trybunału, szlachcic jednak wygrał, ale panna straciła za karę połowę posagu.
W otoczeniu dzisiejszego dworu znajduje się park krajobrazowy pochodzący z końca XVIII lub początku XIX wieku. Zachowała się sieć nieregularnych dróg z jednym głównym wjazdem od strony folwarku, a także pozostałości ramp ziemnych, nasypów tarasów nad rozległym parterem wodnym. Wokół budynku zachował się starodrzew lipowy. Młodszego pochodzenia są modrzewie kasztanowce, jesiony i topole. Z gatunków obcych rośnie orzech czarny i sosna wejmutka.
- Szczegóły
- ProCarpathia
- Kategoria: Aktualności
Nieduża – obecnie - wieś Piątkowa Ruska położona jest w dolinie potoku Jawornik. w gminie Dubiecko (Podkarpackie). Najbardziej znana z jednej z najpiękniejszych budowli sakralnych na Pogórzu Przemyskim - drewnianej cerkiew greckokatolickiej św. Dymitra z 1732 r. (świątynia obecnie nieczynna kultowo).
Ciekawym dziełem dawnej ciesiołki ludowej w tej miejscowości jest również drewniana kapliczka z 1938 r. Zbudowana na kamiennych ciosach, wsparta na czterech grubych belkach z czterospadowym dachem, krytym gontem. Stała przy głównej drodze i powoli starzała się, aż znaleźli się dobrzy ludzi, którzy postanowili odnowić ją i znaleźli środki pozwalające na przywrócenie jest do świetności. Wszystkie prace wykonali pracownicy Zakładu Budowlano-Konserwatorskiego „Arkady” z Jarosławia.
fot. Bogusław Buliński
- Szczegóły
- ProCarpathia
- Kategoria: Aktualności
Dawniej wieś ta nazywała się Dusowce – gmina Orły, powiat przemyski – obecnie na mapie to Niziny. Znajdowała się tutaj filialna cerkiew greckokatolicka Opieki Bogurodzicy (parafia w Walawie). Tę drewniana świątynię zbudował w 1641 r. (lub jak chcą inne źródła w 1630 r.) Iwan Szczerbatyja z Hussakowa.
Po deportacji Ukraińców ze wsi w 1947 r. stała opuszczona. Zawaliła się na początku lat 50. XX w., a w 1952 r. została rozebrana na materiał.
fot. M. Dragan, Ukraińskie drewniane cerkwie, Lwów 1937
Stan zachowania cerkwi w 1952 r. fot. Fr. Kruk, zbiory WUOZ Delegatura Rzeszów
- Szczegóły
- ProCarpathia
- Kategoria: Aktualności
Książka „O wojnie i pokoju w Jarosławskiem 1867–1918. Rzecz o codziennym życiu mieszkańców” ukazała się na początku grudnia br. wydana przez Stowarzyszenie Młody Mołodycz. To perełka wydawnicza, perfekcyjnie dopracowana, a blisko 700 stron czyta się „jak kryminał” z wypiekami na twarzy. Efektowna narracja, setki unikalnych archiwalnych zdjęć z epoki prezentujących widoki dnia codziennego. Tu przeczytacie co jadano w poście, a co w świąteczną niedzielę, dlaczego drewniana cerkiew we wsi Garbarze nie przetrwała I wojny światowej i czym się różniły od siebie pługi koleśne i bezkoleśne… . Obowiązkowa lektura dla osób zainteresowanych historią regionu.
Z recenzji naukowych:
„W prezentowanej pracy autor szeroko przedstawił problematykę życia codziennego ludności cywilnej Jarosławszczyzny w czasie pokoju i w czasie wojny, obejmującą takie zagadnienia jak: warunki mieszkalne, ubiór, wyżywienie, warunki sanitarne i stan zdrowotny, sposób zarabiania na życie, przebieg edukacji dzieci i młodzieży, problematykę religijną, podkreślającą wielokulturowość regionu, wreszcie zajął się codziennością żołnierską. Na uwagę zasługuje dołączony do pracy materiał ikonograficzny: mapy, ilustracje, zdjęcia, które z jednej uzupełniają wywód słowny, z drugiej zaś pozwalają lepiej zrozumieć życie ludzi w badanym okresie. Pokazują dawną architekturę, urządzenia wykorzystywane w gospodarstwie domowym, stroje, gesty, obrzędy, ludzi przy pracy, wygląd żołnierzy, ich uzbrojenie, wygląd pól bitewnych, okopów, zniszczenia wojenne itp.
Przeczytałam tę pracę z prawdziwym zainteresowaniem, zwłaszcza, że jest napisana pięknym, barwnym językiem. Jest warta tego, aby ukazała się drukiem. Niewątpliwie spotka się z zainteresowaniem czytelników – myślę, że nie tylko mieszkańców regionu.”
prof. dr hab. Jadwiga Hoff
Instytut Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego
„Oto następna książka Jana Kucy – wybitnego historyka regionalisty, gorącego miłośnika Jarosławszczyzny i znakomitego, znanego z innych publikacji – narratora. Na ponad sześciuset stronach roztacza on przed nami szeroką panoramę codzienności mieszkańców Ziemi Jarosławskiej. Swoją barwną opowieść autor poprzedził starannymi badaniami historycznych źródeł i opracowań oraz wypowiedziami świadków. Lata poszukiwań archiwalnych zaowocowały opowieścią o wielkich walorach naukowych i popularyzatorskich. Prezentowany obraz codziennego życia, wierność szczegółom, umiłowanie miejsc, szacunek wobec osób i zdarzeń oraz liczne konteksty są tymi wartościami, które czynią lekturę niezwykle interesującą, ważną i przyjemną. Czytelnik zostaje przez autora zaproszony do wędrówki w wiek XIX – okres autonomii galicyjskiej, czasu pokoju, wytężonej pracy, zmagań z biedą i chorobami, emigracji, ale też ważnych inicjatyw społecznych, edukacyjnych, kulturalnych i narodowych. Nasza podróż kończy się w roku 1918, po zakończeniu Wielkiej Wojny, która okrutnie przeorała Ziemię Jarosławską.
Książka Jana Kucy nie tylko może odnowić i wzmocnić związki współczesnych mieszkańców Jarosławszczyzny z ich ziemią, ale także jest propozycją wielkiej intelektualnej przygody dla sympatyków tych pięknych i bogatych historycznie terenów.”
dr Tomasz Ożóg
Katolicki Uniwersytet Lubelski
- Szczegóły
- ProCarpathia
- Kategoria: Aktualności
Drewniana cerkiew św. Dymitra w Piątkowej (gm. Dubiecko) powstała w 1732 r. Jest to budowla zrębową, trójdzielna, trójkopułowa. Większa kopuła wieńczy nawę, a dwie mniejsze przykrywają sanktuarium i babiniec. Kopuły zakończone są ślepymi latarniami i żelaznymi krzyżami. Ściany cerkwi oraz tambury i kopuły wykonane są w konstrukcji wieńcowej (zrębowej) z drewnianych belek. Kopuły i ściany cerkwi obite są drewnianym gontem. Przyziemie cerkwi otoczone jest drewnianym podcieniem z kamiennymi, murowanymi na zaprawie wapiennej, bielonymi słupami. Na portalu wejściowym (od zachodu) wyryty jest cyrylicą napis fundacyjny z datą budowy, w tłumaczeniu brzmi: Oddaje się tą cerkiew Roku Bożego 1732.
W 2011 r. Stowarzyszenie Dziedzictwo Mniejszości Karpackich przejęło cerkiew z otoczeniem w użyczenie celem remontu i rewitalizacji. W 2016 r. dzięki wsparciu od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (100 tys. zł) oraz Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (40 tys. zł) przystąpiono do remontu kapitalnego obiektu. Wykonano rekonstrukcję podmurówki kamiennej, wymieniono zbutwiałe podwaliny i uzupełniono elementy konstrukcyjne od strony zach. i wsch., wymieniono pokrycia gontowe na kopułach w miejscach pilnie tego wymagających. Wykonawcą prac był Zakład Budowlano-Konserwatorski „Arkady” z Jarosławia. Prace te były kontynuowane – po uzyskaniu dotacji od PWKZ (50 tys. zł) także w 2017 r.
fot. Bogusław Buliński + KZ
