- Szczegóły
- ProCarpathia
- Kategoria: Aktualności
Na terenie województwa podkarpackiego przetrwało ponad 300 drewnianych świątyń i dzwonnic powstałych do ok. 1950 r. Chronione pieczołowicie w swej większość (poza wyjątkami, gdzie z braku gospodarza powoli umierają) cieszą oko odwiedzających je coraz częściej turystów. Są charakterystycznym wyróżnikiem krajobrazu kulturowego Podkarpackiego.
Niestety, te zachowane obiekty to tylko połowa (?) z tych, które w tym regionie jeszcze 100 lat temu mogliśmy licznie znaleźć w wioskach i miasteczkach regionu. Oto kilka przykładów kościołów, których widok przetrwał jedynie na archiwalnych zdjęciach
Bóbrka (gm. Chorkówka) parafialny kościół rzymskokatolicki św. Katarzyny
Pierwszy kościół wzmiankowany był w XV w. Następny, również drewniany, zbudowano w latach 1752-1768. Konsekrował go w 1857 r. bp Franciszek K. Wierzchlejski. Rozebrany w 1908 r., gdy w jego sąsiedztwie wybudowano nową, murowaną świątynię (1905-1908). (fot. Muzeum Podkarpackie w Krośnie)
Dubiecko parafialny kościół rzymskokatolicki śś. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
Pierwszy kościół zbudował pod koniec XIV w. Piotr Kmita, kasztelan przemyski, w pobliżu dawnego zamku na prawym brzegu Sanu. Po lokacji miasta Dubiecko w nowym miejscu Piotr Kmita ufundował w 1407 r. nową świątynię p.w. śś. Mikołaja, Stanisława i Marcina. Po 1551 r. Stanisław Mateusz Stadnicki przekazał ją protestantom. Jego syn Andrzej Stadnicki w 1588 r. zwrócił katolikom ich własność. W 1626 r. z polecenia Grzegorza z Siecina Krasickiego, chorążego halickiego, budowlę rozebrano, albowiem stanowiła przeszkodę w obronie zamku. W latach 1751-1752 wzniesiono barokowy kościół z fundacji ks. Michała Witosławskiego i Anny ze Starzechowskich Krasickiej, kasztelanowej chełmskiej. Konsekrował go w 1755 r. biskup W.H. Sierakowski. Rozebrany w 1927 r. (na jego miejscu powstał nowy, murowany kościół) i przeniesiony na nowe miejsce, przy odbudowie znacznie przekształcony. Ostatecznie rozebrany w 1956 r. (rys. Maria Stachurska, fot. Kruk zb. WUOZ Del. Rzeszów)
Frysztak parafialny kościół rzymskokatolicki Narodzenia NMP
Zbudowany w 1442 r., rozebrany w 1924 r.
Gorzyce (gm. Tryńcza) parafialny kościół rzymskokatolicki śś. Franciszka Salezego i Andrzeja Boboli
Czas powstania i erekcji parafii nie jest znany. Kronikarz Jan Długosz wspomina rok 1138, w którym istniała zorganizowana działalność Kościoła w tej wsi. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego z 1881 r. podaje, że w 1326 r. już istniała tu parafia. Pierwotnie kościół był zlokalizowany na wzgórzu zwanym „Pączek”. Ostatni kościół w tym miejscu spłonął w 1794 r. Za sprawą dziedzica Wiktora w 1828 r. wybudowano kościół drewniany na obecnym placu kościelnym, który spłonął 4.08.1944 r. od pocisków niemieckich.
Grabówka (gm. Dydnia) parafialny kościół rzymskokatolicki Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
Dawny kościół parafialny wzniesiony został Grabownicy w latach 1624-1631. W 1921 r. przeniesiono go do Grabówki. W 1922 r. polichromię wnętrza wykonał malarz W. Lisowski. Spłonął w nocy z 18 na 19.04.2007 r.
Była to budowla konstrukcji wieńcowej, oszalowana pionowo deskami. Budowniczym świątyni w XVII w. był Hieronim Nagórski. Kościół wzniesiono na rzucie prostokąta z dodaniem pomieszczenia na zakrystię oraz kaplicę. Był to budynek jednonawowy, konstrukcji zrębowej, na podmurówce. Reprezentował okres przejściowy pomiędzy kościołami gotyckimi w typie małopolskim, a obiektami z okresu baroku. Strop był płaski, deskowany i pięknie ozdobiony barwną polichromią. Nad transeptem u góry umieszczono godną uwagi tęczę, o bogatym wystroju rzeźbiarskim z belką profilową, na której znajdował się krucyfiks z epoki baroku (XVII/XVIII w.). Po obu stronach krucyfiksu ustawiono rzeźby wolnostojące (XIX w.), niemal naturalnej wielkości postaci Matki Boskiej oraz św. Jana Ewangelisty. Po przeniesieniu kościoła z Grabownicy do Grabówki dokonano rekonstrukcji obiektu i przemalowano wnętrze. Nad wejściem do nawy głównej znajdował się płaski parapet z dekoracją snycerską. Organy pochodziły również z Grabownicy i miały XVIII-wieczny rodowód. (fot. Piotr Klaja)
Handzlówka (gm. Łańcut) parafialny kościół rzymskokatolicki św. Andrzeja Apostoła
Parafię erygowano przed 1391 r. Pierwszy kościół spalili Tatarzy w 1624 r. Następny, również drewniany, zbudowany prawdopodobnie w poł. XVII w., poświęcił w 1755 r. biskup przemyski W. H. Sierakowski. Rozebrano go po wybudowaniu nowej, murowanej świątyni w latach 1903-1908.
- Szczegóły
- ProCarpathia
- Kategoria: Aktualności
Dobiega końca realizacja projektu badawczego „Folklor Rzeszowiaków – obraz przemian”. Obecnie w Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej trwa opracowanie materiałów zebranych podczas ostatniego etapu badań terenowych nad kulturą Rzeszowiaków.
Celem projektu było zebranie informacji o kulturze mieszkańców okolic Rzeszowa, Przeworska i Łańcuta, czyli terenów zamieszkiwanych przez grupę umownie zwaną przez etnografów Rzeszowiakami. W 2014 r. badania odbyły się w Rzeszowskiem, w 2015 r. w Przeworskiem, a obecnie zakończono badania w Łańcuckim. Badania dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Zebrane wywiady zostały już opracowane. Wyłuskano z nich najważniejsze informacje i zapisano je. Te, w których pojawiła się dobrze zachowana gwara, zostały spisane z zachowaniem cech wymowy charakterystycznych dla regionu. Trwają jeszcze prace nad zapisem nutowym nagranych w terenie melodii. Również teksty pieśni i piosenek zostaną spisane ze słuchu. Tak opracowane materiały mają w przyszłości nie tylko dokumentować zastany stan kultury ludowej na badanym terenie, ale też mogą być pomocne dla wszystkich zainteresowanych kulturą ludową.
Więcej informacji www.muzeumkolbuszowa.pl
fot. Archiwum Naukowe MKL w Kolbuszowej:
- Sierp z Pogwizdowa
- Gorset noszony przez członkinie zespołu Zielanki z Korniaktowa Południowego
- Kapliczka w Krzemienicy
- Oryginalny zapis z Zalesia
- Szczegóły
- ProCarpathia
- Kategoria: Aktualności
Kilkaset fajek, w tym z XIX w. i współczesne, wiele bogato zdobionych, oraz cygarniczek można oglądać do 30 listopada br. w Muzeum Zamku w Baranowie Sandomierskim na wystawie „Z historii fajki trzy po trzy”. Prezentowane obiekty pochodzą z kolekcji Zbigniewa Bednarczyka, pasjonata, mistrza fajkarskiego i wytwórcy fajek z Przemyśla.
Eksponaty powstały głównie w ośrodkach austro-węgierskich, ale też niemieckich i francuskich. Są wykonane przede wszystkim z sepiolitu (minerał zwany też pianką morską) oraz drewna i posiadają różną formę. Jedną z najciekawszych fajek pokazanych na ekspozycji jest zdobiona postacią lwa o nieco groteskowej formie. Również interesującym egzemplarzem jest fajka o główce w kształcie jeża, wykonana z korzenia, zdobiona rzeźbieniami, osadzona na cybuchu z niekorowanej gałęzi. Z kolei najcenniejszym eksponatem w kolekcji jest bogato rzeźbiona, okuta srebrem fajka niemiecka, powstała prawdopodobnie w jednym z warsztatów w Ulm. Na szczególną uwagę zasługują też trzy egzemplarze sygnowanych fajek sepiolitowych z lat 70. XIX wieku, pochodzących z wiedeńskiej wytwórni Knedlera, spółki Adlerów z Budy oraz Martiny’ego (syna) z Pesztu.
Obok kolekcji ozdobnych, pięknie okutych, osadzonych na długich cybuchach fajek znalazły się też egzemplarze znacznie skromniejsze, wykonane z gliny, niekiedy nawet uszkodzone. Wśród nich można zobaczyć „selmeczankę” z wytwórni Zachara w Bańskiej Szczawnicy czy turecką z wytwórni Schischmanna ze Stambułu.
Ciekawostką ekspozycji jest zaaranżowana z wykorzystaniem manekinów izba w huculskim domu, gdzie pokazano sposoby palenia fajki wśród Hucułów, także przez kobiety. Uzupełnieniem kolekcji są książki, figurki przedstawiające palaczy, reprodukcje i wydawnictwa o tematyce fajczarskiej.
- Szczegóły
- ProCarpathia
- Kategoria: Aktualności
W zabytkowej kaplicy myśliwskiej przy kościele św. Huberta w Miłocinie (gm. Głogów Małopolski, Podkarpackie) trwają od lat prace konserwatorskie. Zrekonstruowano już fragment polichromii w ścianie ołtarzowej, na półmetku są także prace we wschodniej i północnej części kopuły. Jednak, aby zakończyć remont całej kaplicy potrzeba jeszcze ponad milion zł.
Zabytkowa kaplica św. Huberta pochodzi z 1745 r., kiedy to została ufundowana przez Jerzego Ignacego Lubomirskiego jako wotum dziękczynne. Od lat opiekują się nią myśliwi z Polskiego Związku Łowieckiego w Rzeszowie, którzy powołali trzy lata temu Fundacje św. Huberta, aby wspomóc zbiórkę pieniędzy na renowacje zabytku. W przyszłości chcą powołać na terenie parafii pierwsze w Polsce Muzeum Kultu św. Huberta. W 2010 r. udało się przeprowadzić remont stolarki okiennej i drzwiowej oraz instalacji odgromowej. W 2011 r. – remont elewacji. W latach 2011-2012 i w roku 2014 - prace konserwatorskie przy malowidłach ściennych we wnęce wschodniej nawy głównej z iluzjonistycznym ołtarzem z obrazem św. Huberta.
Kościół myśliwski pod tym wezwaniem w Miłocinie jest jedną z dwóch polskich parafii, której patronem jest ten święty. Druga znajduje się w Zalesiu Górnym w gminie Piaseczno na terenie Archidiecezji Warszawskiej.
Źródło: www.radio.rzeszow.pl
- Szczegóły
- ProCarpathia
- Kategoria: Aktualności
Zakończono prace rekonstrukcyjno-odtworzeniowe na cmentarzach wojennych w Słotowej i Łękach Górnych (gm. Pilzno, powiat dębicki). Dzięki temu nekropolie odzyskały pierwotny wygląd z ok. 1918 r. Obiekty te są częścią wielkiego zespołu cmentarzy wojennych, składającego się z ponad 400 w Galicji Zachodniej.
Gmina Pilzno pozyskała na ten cel dofinansowanie w wysokości 60 tys. zł z Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie oraz dotację celową 30 tys. zł z budżetu wojewody podkarpackiego. Remontem objęto betonowe nagrobki wraz z odtworzeniem tablic nagrobnych, zakupiono nowe krzyże. Konserwacji poddano też mur oraz pomnik centralny na cmentarzu wojennym w Pilźnie.
Źródło: www.radio.rzeszow.pl, fot. www.pilzno.um.gov.pl
