Aktualności

Drewniana synagoga w Połańcu (Świętokrzyskie) istniała już w połowie XVIII w. Zniszczeniu uległa w czasie II wojny światowej, jak wszystkie drewniane bożnice w Polsce. Jej odbudowę w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku rozpoczęło na przełomie lutego i marca 2015 r.

Sam proces rekonstrukcji drewnianego obiektu na Rynku Galicyjskim stał się atrakcją dla turystów. Wszystkie prace wykonywano ręcznie, tradycyjnymi metodami korzystając m.in. z siekier, strugów i pił. W ciągu trzech lat powstała m.in. bryła budynku, dach, podłogi, stropy oraz zwierciadlane sklepienie świątyni. Ma ona 22 m długości i 11 m szerokości. Czterospadowy dach dwukondygnacyjnej budowli pokryto gontem. Odtworzono również na podstawie planów i zdjęć ośmioboczną altanę z balustradą i baldachimem, ozdobną szafę ołtarzową do przechowywania zwojów tory oraz podwyższone i wydzielone balustradą dwa chórki.

Za dwa lata po ustabilizowaniu się budynku powstaną barwne polichromie wnętrza. Sanockie Muzeum Budownictwa Ludowego w zrekonstruowanym obiekcie będzie pokazywać judaica.

Obiekt powstaje ze środków własnych muzeum, na podstawie dokumentacji przekazanej przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk oraz Zakład Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej.

Kilka tygodni temu prezentacja zdjęć ruin zamku basztowo-bastejowego we wsi Węgierka (gm. Pruchnik, Podkarpackie) okazała się zbiorem zdjęć już o walorach… historycznych. 

Wzniesiono go w czwartej ćwierci XVI w., gdy właścicielem majątku był Jan Pieniążek II, podstoli przemyski. Jeszcze w XVIII w. zamek, który zmieniał kilkakrotnie właścicieli, miał walory obronne. Fosę zasypano po pożarze, który zniszczył zamek na przełomie XVIII/XIX w. Pozostała po nim jedynie cylindryczna, 4-kondygnacyjna baszta ze strzelnicami, dwa prostokątne parterowe budynki oraz kilka sędziwych dębów. Dzięki nowemu właścicielowi, którym od 2007 r. jest Gmina Pruchnik obiekt doczekał się wreszcie pierwszych działań zabezpieczających. Ten etap prac - kosztował ponad 90 tys. zł - polegał na wzmocnieniu istniejącego sklepienia nad parterem, wykonaniu szczelnego zadaszenia, oczyszczeniu i zasypaniu piwnic oraz rozebraniu filarów wieży, które groziły zawaleniem.

Trzy, cztery, maksymalnie pięć lat. Tyle w planach burmistrza Wacława Szkoły trzeba, by ziścił się pomysł zrewitalizowania zespołu dworsko-zamkowego. Władze gminy chcą tam urządzić kompleks rehabilitacyjno-rekreacyjny „Basteja”. W odbudowanych skrzydłach zamkowych znalazłyby się: centrum rehabilitacji i SPA oraz część hotelowa. W baszcie zlokalizowane mają być kawiarnia, galeria oraz taras widokowy. W skład całego kompleksu wejdzie także zrewitalizowany budynek dworu. Tam ulokowane byłyby sale konferencyjno-bankietowe oraz restauracja. Burmistrz szacuje, że na całość prac związanych z rewitalizacją założenia dworsko-zamkowego potrzeba ok. 20 mln zł.

Grupa miłośników Beskidu Niskiego od 2012 r. prowadzi odbudowę zrujnowanej dzwonnicy przy niezachowanej drewnianej cerkwi greckokatolickiej w dawnej łemkowskiej wsi Polany Surowiczne (gm. Jaśliska), której mieszkańcy zostali wysiedleni po II wojnie światowej. Przez pierwsze dwa lata ratowali mury, które były już pozbawione wszelkiej zaprawy, a ich wieńce rozsadzały dorodne drzewa. Prace prowadzili wyłącznie społecznie, organizując się poprzez kontakty osobiste oraz promocję projektu m.in. na Facebooku. W 2014 r. zakończyli pierwszy etap działań przykrywając dzwonnicę prowizorycznym dachem. Koszty materiałów i niezbędnych usług specjalistycznych przekroczyły 20 tys. zł, które zostały w całości pozyskane podczas społecznych zbiórek.

W 2015 r. rozpoczęli drugi etap działań, których celem było przywrócenie dzwonnicy oryginalnego dach-hełmu. W lipce tego roku rozpoczęły się prace budowlane. Ale tutaj potrzebne już były usługi fachowców oraz materiały (m.in. drewno i blacha). Koszt całości to 40 tys. zł., z których zebrali nieco ponad połowę  sumy. O brakujące 15 tys. zł wystąpili do portalu crowdfundingowgo Wspieram.to  licząc na ofiarność społeczną. Zasada była prosta: otrzymają kwotę pod warunkiem, że projekt osiągnie przynajmniej 100% założonego celu. Jeśli zabraknie złotówki – nie dostaną nic. I udało się, na trzy dni przed końcem zbiórki kwota 15 000 zł była już „uciułana”. Dzwonnica w Polanach Surowicznych będzie miała swój hełm.

Szczegółowe portfolio projektu jest dostępne pod adresem: http://www.polanysurowiczne.waw.pl/Pliki/PortfolioPolanySurowiczneDzwonnica.pdf

Wieś Borek Stary (gm. Tyczyn, Podkarpackie) znana jest przede wszystkim z barokowego zespołu klasztornego i Sanktuarium Matki Boskiej Boreckiej (XVII-XVIII w.) Mało kto wie, że miejscowość ta ma jeszcze drugi kościół, parafialny, do którego przylega (od frontonu) zachowany w niezłym stanie zespół plebański. To już rzadki przykład zachowania w całości „folwarku”, który utrzymywał probostwo: plebania, stodoła i budynek gospodarczy, do tego jeszcze kamienne koryto i obok niego studnia.

Plebania (komendaria) to pokaźnych rozmiarów kamienno-drewniany budynek wybudowany w połowie XIX w. w całości pokryty dzikiem winem. Posiada on dwa ganki, będące dominantą w jego południowej fasady. Większy pełni funkcję głównego, paradnego wejścia, a mniejszy stanowi domknięcie wschodniej osi budynku. Aż szkoda, że całość nie jest odnowiona – idealnie można byłoby tu prowadzić zielone szkoły – tym bardziej, że plebanie (dziw, że nie cały zespół) w 2002 r. wpisano na listę zabytków.

Barokowy zespół pałacowy w Boguchwale k. Rzeszowa położony jest na stromo opadającej skarpie. Od południa i wschodu otacza go park, od północy przylega do niego późnobarokowy - z 1729 r. - kościół parafialny św. Stanisława Biskupa, a zabudowania gospodarcze usytuowane są od zachodu. Wzniesiony przez księcia Teodora Konstantego Lubomirskiego w 1728 r. z wykorzystaniem murów wcześniejszego dworu obronnego.

Była to niegdyś wspaniała rezydencja, której los przypieczętował pożar w połowie XVIII wieku. Zniszczoną wówczas część środkową i wschodnią nigdy już nie odbudowano (pozostały tylko widoczne fundamenty). Obecnie pałac składa się z piętrowego pawilonu i parterowego łącznika.

turystyka smaki zielone eprocarpathia